قرآن کتاب دین اسلام و بر باور مسلمانان «معجزه محمد» است. «قرآن» که از ریشهٔ «قرء» گرفته شده‌است، در واژه به معنی «جمع نمودن، فراهم آوردن، سال و همچنین خواندن» است. در سوره علق به این معنی اشاره می‌شود. در باور مسلمانان، قرآن در یک دورهٔ ۲۳ ساله از جانب الله و از طریق جبرئیل بر محمد، که او را آخرین پیامبر می‌خوانند، فرو فرستاده شده است. مجموع این فرو فرستاده‌ها (وحی) به شکل کتابی گردآوری شده که قرآن نام دارد.
قرآن دارای ۱۱۴ سوره
قرآن دارای ۶۲۳۶ عدد کوفی
قرآن دارای ۶۲۲۶ عدد شامی
قرآن دارای ۶۲۱۴ عدد مدنی
قرآن دارای ۶۲۰ عدد بصری
مسلمانان قرآن را کتاب مقدس دین خود می‌دانند و از قرآن با القابی چون «کریم» و «مجید» یاد می‌کنند. قرآن، خود را به عنوان «لوح حفاظت شده» «اللَوح المحفوظ» می‌خواند.
آیه در قرآن :
آیه در واژه به معنی نشانه است و در اصطلاح کوچک ترین واحد تقسیم قرآن است. این کلمه در قرآن به همین معنای خاص نیز به کار رفته است. یک آیه در قرآن می‌تواند چند حرف، چند کلمه، یک یا چند جمله و یا یک یا چند بند (پاراگراف) باشد. طبق محاسبهٔ کامپیوتری تعداد کل آیات قرآن ۶۲۳۶ تا است.
برخی آیات در قرآن مانند آیهٔ نور در قرآن (نور، ۳۵)، آیه الکرسی در قرآن، آیهٔ تطهیر در قرآن (احزاب، ۳۳)، آیه ولایت در قرآن (مائده، ۵۵) و آیهٔ حجاب در قرآن (نور، ۳۰ و ۳۱) با نام‌های خاصی مشهورند.
بنابه اعتقاد مسلمانان اولین آیاتی که بر پیامبر اسلام در قرآن نازل شدند، 5 آیه اول از سوره علق بود. مسلمانان باور دارند ترتیب آیات قرآن توسط محمد طبق وحی تنظیم شده است. عده ای از دانشمندان مسلمان معتقدند که برخی آیات در قرآن نظیر آیهٔ «اکمال دین» (مائده، ۳) به هنگام گردآوری و تدوین از جای اصلی خود در قرآن خارج شده اند. متن قرآن به ظاهر بدون آغاز، میانه و پایان است. ساختار قرآن غیرخطی و مانند یک تار عنکبوت است شماری از منتقدین قرآن به موارد حشو، فقدان پیش زمینه و استمرار در آیه‌های قرآن اشاره کرده‌اند.
سوره در قرآن :
سوره در واژه به معنای «بُریده شده» است و در اصطلاح واحدی است در برگیرندهٔ گروهی مستقل از آیات قرآن که مَطلَع «بسم الله الرحمن الرحیم» و مقطعی دارد. به اعتقاد شیعیان هر سورهٔ قرآن - جز سورهٔ توبه - با آیه «به نام خداوند بخشندهٔ مهربان» آغاز می‌شود. اهل سنت «بسم الله» را در قرآن جزء سوره نمی‌دانند. در قرآن کلمهٔ «سوره» به همین معنا به کار رفته است؛ مانند در آیهٔ تحدی (مبازره طلبی).
قرآن ۱۱۴ سوره دارد. هر سوره در قرآن ممکن است یک یا چند نام داشته باشد که معمولاً از کلمه ای از آن سوره و یا واقعه ای مربوط به آن گرفته شده اند . برخی معتقدند ترتیب سوره‌ها در قرآن توسط پیامبر تعیین شده و برخی بر این باورند که سوره‌ها در قرآن به هنگام گرد آوری در زمان عثمان کما بیش به ترتیب طول مرتب شده‌اند. سوره‌های قرآن به دو دستهٔ مکی (فرو فرستاده شده در مکه) و مدنی (فرو فرستاده شده در مدینه) تقسیم می‌شوند. سوره‌ها در قرآن لزوماً وحدت موضوعی ندارند.
دیگر تقسیم بندی‌ها در قرآن :
قرآن به ۳۰ بخش تقریباً مساوی به نام جزء تقسیم شده‌است. هر جزء قرآن از دو قسمت مساوی به نام حزب تشکیل شده است و احزاب در قرآن به نصف و ربع حزب تقسیم می‌شوند (برخی نیز هر جزء در قرآن را به ۴ حزب تقسیم می‌کنند و در این صورت ۱۲۰ حزب در قرآن داریم).
فارسی زبانان یک ربع از قرآن را هفتک و یک هفتم آن را هفت یک می‌نامیدند. در برخی مکتب های قدیم، کودکان نخست هفتک قرآن را بدون دانستن معنی حفظ می کردند و بعد به بقیه امور حفظی و معانی می‌رسیدند.
فهرست سوره‌های قرآن:
- ترتیب نزول سوره‌ها بر طبق روایت ابن عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی چند نسخه مختلف آمده است.
|
تفسیر به معنای توضیح دادن مطلبی است تا قابل فهم گردد و اصطلاحاً به شرح‌هایی که بر قرآن نوشته می‌شود، اطلاق می‌گردد. اولین تفسیر مکتوب و مدون قرآن، تفسیر محمد بن جریر طبری است.
سده اول
- تفسیر سعید ابن جبیر (وفات ۹۴ یا ۹۵ ه.ق.): قدیمی ترین تفسیری که از آن نشانی در دست است.
- تفسیر مجاهد بن جبر (وفات ۱۰۴ ه.ق): پس از تفسیر بن جبیر، قدیمی ترین تفسیری است که از آن نشانی در دست است.
- تفسیر ابن مسعود
- فضائل القرآن
- تفسیر میثم التمار
- تفسیر علقمة
- تفسیر ابن عباس
- نقط القرآن
- تفسیر جابر انصاری
- تفسیر ابوالعالیة رفیع
- تفسیر ابوصالح
سده دوم
- تفسیر عکرمه
- تفسیر مجاهد
- تفسیر سعید مخزومی
- تفسیر طاووس یمانی
- تفسیر عطیه عوفی
- تفسیر ابی الجارود
- تفسیر قتادة
- تفسیر زید شهید
- تفسیر عاصم
- تفسیر سدی
- تفسیر جابر الجعفی
- تفسیر ابن ابی شعبه
- تفسیر ابن ابی هند
- تفسیر القرآن
- تفسیر الاحمسی
- تفسیر زید عدوی
- تفسیر فضیل بصری
- تفسیر محمد بن فرات
- آیات الاحکام، تفسیر احکام القرآن
- تفسیر (منسوب به) امام جعفر صادق
- التحریف و التبدیل
- تفسیر ابی حمزة الثمالی
- تفسیر ابن ابی زیاد
- تفسیر الاعمش
- تفسیر ابی بصیر
- تفسیر(های) مقاتل بن سلیمان
- تفسیر ابومریم انصاری
- تفسیر فضیل رسانی
- تفسیر منخل
- تفسیر حسن مروزی
- تفسیر هاشمی
- تفسیر ابن زیات کوفی
- تفسیر علی بن حمزه
- تفسیر جوالیقی
- تفسیر سدی صغیر
- تفسیر وهیب
- تفسیر معانی القرآن
- تفسیر احمد بن صبیح (تفسیر ابن صبیح)
- تفسیر ابی روق
- غریب القرآن
- تفسیر الهلالی
سده سوم
- تفسیر بطائنی
- تفسیر ابی جنادة سلولی (تفسیر القراآت)
- ثواب القرآن
- المصابیح فیما نزل من القرآن فی اهل البیت
- الای التی نزلت فی اقوام باعیانهم
- تفسیر الواقدی
- تفسیر الفراء
- تفسیر یونس
- تفسیر یقطینی
- تفسیر ابن همام صنعانی
- تفسیر ابن ابی عمیر
- تفسیر ابن دکین
- تفسیر البرقی الکبیر
- تفسیر ابن اورمة
- تفسیر ابن فضال کبیر
- تفسیر ابن محبوب
- تفسیر ابن مهزیار
- جامع التفسیر (جوامع التفسیر)
- الناسخ و المنسوخ
- تفسیر کندی (تفسیر ابن اسباط)
- تفسیر سوره یس
- تفسیر مازنی
- تفسیر ابن وضاح
- تفسیر ابن الصلت
- تفسیر (منسوب به) امام علی الهادی عسکری
- ثواب القرآن
- تفسیر معلی
- تفسیر ابومحمد اهوازی
- تفسیر (منسوب به) امام حسن عسکری
- تفسیر عیاشی
- تفسیر فضل بن شاذان
- القراءآت، تفسیر التنزیل و التحریف
- تفسیر ابن فضال صغیر
- نوادر علم القرآن
- تفسیر برقی صغیر
- تفسیر محمد بن العباس
- تفسیر القرآن العظیم
- تفسیر ابی حنیفه دینوری
- تفسیر ثقفی
- تفسیر حبری
- معانی القرآن
- تفسیر آیة الکرسی
- تفسیر خزاز
- فضل القرآن
سده چهارم
- تفسیر الغاضری
- اعجاز القرآن
- تفسیر فرات کوفی
- تفسیر قمی
- التنزیه و ذکر متشابه القرآن (تفسیر النوبختی)
- تفسیر قتیبه
- تفسیر کعبی
- جامع التاویل لمحکم التنزیل
- تفسیر ابی زید بلخی
- تفسیر ابن عبدک
- تفسیر ابن ابی الثلج
- تفسیر ابن الحجام
- تفسیر ابن بابویه
- تفسیر دیلمی
- معانی القرآن (تفسیر صابونی)
- تفسیر الجلودی
- تفسیر ابن عقدة
- الشامل فی علم القرآن (تفسیر صولی)
- تفسیر نعمانی
- تفسیر ابن ولید
- تفسیر ابومنصور صرام
- آیات الاحکام (تفسیر احکام القرآن)
- تفسیر ابن دؤل قمی
- ثواب القرآن
- اعراب ثلاثین سورة من القرآن الکریم
- تفسیر الطارقیة
- غریب القرآن
- تفسیر ابوعلی فارسی
- تفسیر کبیر صدوق (تفسیر الجامع الکبیر)
- امثال القرآن
- تفسیر رمانی
- تفسیر ابوالفرج نهروانی (تفسیر الکبیر)
- جامع التاویل
سده پنجم
- التبیان فی تفسیر القرآن اثر شیخ طوسی
سده ششم
- مجمع البیان فی تفسیر القرآن اثر شیخ طبرسی
- جوامع الجامع اثر شیخ طبرسی
سده دهم
- زبدة التفاسیر اثر ملا فتح الله بن شکر الله شریف کاشانی، تفسیر روایی
سده یازدهم
- البرهان فی تفسیر القرآن اثر سید هاشم بحرانی
- کنز الدقائق وبحر الغرائب اثر محمد بن محمد رضا قمی مشهدی
سده سیزدهم
- فی ظلال القرآن اثر سید قطب
سده چهاردهم (معاصر)
- الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة اثر محمد صادقی تهرانی
- المیزان فی تفسیر القرآن اثر سید محمد حسین طباطبایی
- بیان‌السعاده فی مقامات العباده اثر حاج سلطان‌محمد گنابادی (سلطانعلیشاه)
- تقریب القرآن إلی الأذهان اثر سید محمد شیرازی
- البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن اثر محمد صادقی تهرانی در یک جلد (موجز)
به فارسی
سده چهاردهم (معاصر)
- بیان‌السعاده فی مقامات العباده اثرحاج سلطان‌محمدگنابادی(سلطانعلیشاه)
- البیان فی تفسیر القرآن اثر خوئی
- تفسیر المیزان اثر علامه طباطبایی
- تفسیر نمونه اثر ناصر مکارم شیرازی
- تفسیر تسنیم اثر آیت‌الله جوادی آملی
- تفسیر نور اثر محسن قرائتی
- ترجمان فرقان (تفسير مختصر قرآن كريم) اثر محمد صادقی تهرانی در پنج جلد به زبان فارسی
به عربی
- تفسیر کشاف، اثر زمخشری
- تفسیر سیوطی
- تفسیر در المنثور، اثر سیوطی
- تفسیر جلالین
- تفسیر بیضاوی
- تفسیر ابن کثیر
- تفسیر معارف القران
- تفسیر المراغی
سده سوم
- تفسیر طبری اثر طبری
سده ششم
- مفاتیح الغیب یا تفسیر کبیر اثر فخر الدین رازی
خطوط نگارش در قرآن
محققان بر این عقیده اند که اولین رشته های خط عربی، خط مصری (دموتیک) می باشد و دومین آنها خط فنیقی و سومین آنها خط آرامی (مسند).
مورخین اسلامی بر این عقیده اند که خط حجازی را اعراب از مردم حیره و انبار گرفته اند.
خط حجازی دو نوع دارد:
- نسخ اولیه: که در نامه نگاری و برای نوشته های عادی استفاده می‌شد.
- خط کوفی: که از نوع سریانی گرفته شده است که برای نوشته های مهم و رسمی به کار می رفت.
- خط کوفی
پس از زمانی خط کوفی از صورت سادگی بیرون آمد و دارای قواعد و موازین معینی شد، بطوریکه از آثار باقیمانده و قرآن های نوشته شده آن دوران این تکامل را می‌توان مشاهده نمود.
به طور کلی قرآن هایی که از سده های اولیه باقی مانده به خط کوفی نوشته شده است و این موضوع تا قرن پنجم هجری ادامه داشته است.
خط کوفی قابلیت استفاده در امور تزئینی را دارا بود و خطاطان می توانستند براحتی آن را به هر شکل با مقاصد و نظریات خویش منطبق سازند و پس از آنکه کاربردش را در نگارش متن قرآن از دست داد بیشتر برای کتیبه‌های تزئینی در بناها یا بر روی اشیاء مختلف گرفت.
- خط ریحان
شاهزاده بایسنقر میرزا در اویل سده نهم هجری قرآن بزرگ و زیبایی را به خط محقق نوشت.
- خط نسخ
این خط رفته رفته برای کتابت قرآن جای خطوط دیگر نظیر کوفی یا محقق را گرفت و از سده پنجم هجری اغلب قرآن ها با این خط نگارش یافت و از آن زمان تاکنون نزدیک به ۱۰۰۰ سال است که در کتابت قرآن اغلب از این خط استفاده شده است.
ایرانیان شیوه ویژه خود را در نسخ دارند و میرزا احمد نیریزی (۱۰۸۷-۱۱۵۵ قمری) از بزرگترین خوشنویسان نسخ نویس بوده است.
- خط ثلث
از خط ثلث اغلب در نگارش کتیبه‌های مختلف در بنا ها یا در کتیبه‌های سرسوره‌ها استفاده می‌شود و در قرن های مختلف از این خط زیبا در نگارش کتیبه‌های اسلامی در اماکن مقدسه و مذهبی و کاشی کاری‌ها به کار رفته است و در کتابت متن قرآن نمونه‌های زیادی از این خط در دست نیست.
خطاطان زیادی در نگارش این خط کوشش کرده اند که بعضی از آن ها عبارتند از: یاقوت مستعصمی، عبدالله صیرفی، ابراهیم بن شاهرخ، اسدالله کرمانی، علیرضا عباسی
- خط سبحان
با توجه به نوآوری های خود جلوه ی جدیدی از هنر خوشنویسی اسلامی را به نمایش گذاشته است ، خط سبحان ریشه ای کوفی و اقلام سته را دارا می باشد و در خوانایی و ساده نویسی تقریبا مشابه با خط نسخ است.
این خط در چند شیوه ارائه شده که هر یک از این شیوه ها کاربردی خاصی را دارا می باشد به طور مثال شیوه شکسته ، شیوه کتابت ، شیوه کتیبه نویسی.از خط سبحان به دليل ظرفيت های مناسب برای کتابت قرآن ؛کتيبه نويسی و توليد آثار هنری نقاشی خط و طراحی گرافيکی استفاده می کنند.
اين خط قابليت نوشتن فارسی و عربی را دارد. اين خط باتوجه به تنوع حروف به چند شيوه ی مختلف تقسيم شده است، نوع کاربردی خط سبحان در قامت خطی خود کوتاه تر از نوع کتیبه نویسی می باشد همین ویژگی نیز در خط ثلث و خط نسخ قابل مشاهده است.
- نقد زندگی تاریخی حضرت محمد
- جن در قرآن و اسلام
- تناقضات قران
- آیا حضرت محمد معصوم بوده؟
- غدیرخم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر